Ил Түмэн тыа сиригэр уонна аграрнай политикаҕа сис кэмитиэтин председателэ Дмитрий Саввин уонна народнай депутат Иван Андросов бу ахтыы киэһэҕэ кэлбит дьону саха литературатын биллиилээх суруйааччыта Анастасия Сыромятникова үбүлүөйдээх сылынан эҕэрдэлээн тыл эттилэр. “Анастасия Саввична 100 сыллаах  үбүйүөгэр бары мустан олорон, кини тугу үлэлээбитин, кини тугу суруйбутун, кини айымньыларын, кини дьоҥҥо-сэргэҕэ, ыччакка туох кэскиллээҕи эппитин бүгүн биһиги бэлиэтээн этээри кэлэн олоробут. Биир дойдулааҕа буолан тураммын, бу көрсүһүү тоҕоостоох бириэмэҕэ сөпкө баран эрэр диэммин тус бэйэм сыанабылбын тиэрдэбин. Анастасия Саввична биһиги кыра эрдэхпитинэ, борокуот аалынан Кириэс-Халдьаайыга кэллэҕинэ, улахан суруйааччы кэллэ диэн олус долгуйа, саһа тутта, кэмчиэркэйэ көрсөрбүт. Тоҕо диэтэххэ, суруйааччы аата бэйэтэ даҕаны биһиэхэ оннук улахан суолталааҕа”, -- итинник  этэн туран, депутат бу үбүлүөйү ыытар туһунан дьаһалга өссө да илии баттана илигин бэлиэтээн эттэ. “Анастасия Саввична төрөөбүт дойдутугар Арыы-Толооҥҥо, бэлиэ курдук, тугу эмэ оҥордоххо үйэлээх буолуо этэ диэн этэбин. Быйыл биһиги Кыайыы 70 сылын, ону сэргэ СССР Геройа Федор Охлопковы бэлиэтиэхпит. Федор Охлопков эмиэ Кириэс-Халдьаайыга төрөөбүт киһи. Онон ити улахан дааталар баалларынан улуус дьаһалтата туһааннаах министерстволары кытта сөптөөх былааны ылынан, Анастасия Саввична төрөөбүтэ 100 сылын туолар үбүлүөйэ сөптөөхтүк баран иһэр диэн дьоҥҥо-сэргэҕэ холобур буолар гына үлэни ыытыа диэн эрэнэбин”, --  диэтэ Дмитрий Саввин.

 

 

Народнай депутата Иван Андросов салайар “Саха” НКИК тэрилтэтин итиэннэ тус бэйэтин аатыттан суруйааччы үбүлүөйдээх сылынан мустубут дьону эҕэрдэлииригэр Национальнай телерадиокомпания айар коллектива ааспыт Культура сылын итиэннэ быйылгы Литература сылын элбэх былааннардаах, үлэлэрдээх көрсүбүтүн бэлиэтээтэ. “Быйылгы былааммыт бастакы пуунунан Анастасия Саввична үбүлүөйүгэр бэртээхэй киинэ оҥороммут сэмэй кылааппытын киллэрбит курдук сананан турабыт. Саха сирин Суруйааччыларын союһун кытта, уруккуттан даҕаны, быйыл өссө чопчулааммыт, саҥа былааны ыламмыт үлэлээн-хамсаан эрэбит”, -- диэн туох үлэ баран эрэрин билиһиннэрдэ.  Ол курдук  “Саха” Национальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр компания быйылгы Литература сылыгар элбэх литературнай ааҕыылары, публичнай лекциялары, хас сарсыарда аайы хоһоон кэрчиктэрин эбэтэр аныгы технологиянан биир дьиэ кэргэнинэн эһэ-аҕа-оҕо, эбэ-ийэ-кыыс сахалыы хоһооннору ааҕыыларын бэлэмнээн көрөөччү дьүүлүгэр таһаараары бэлэмниир. Бу киэһэ тыл этээччилэр 2015 сылга Россия үрдүнэн биллэриллибит Литература сыла биһиги республикабытыгар саха биллиилээх суруйааччыта, Саха АССР, РСФСР культураларын үтүөлээх үлэһитэ А.С.Сыромятникова 100 сааһыгар аналлаах тэрээһининэн арылларын бэлиэтээтилэр.

 

 

 

Ахтыы киэһэҕэ Анастасия Сыромятникова айар үлэтин туһунан ырытыылаах сүрүн дакылааты учуонай Саргылаана Ноева иһитиннэрдэ.  Ити курдук СР народнай суруйааччыта Николай Лугинов,  СР Суруйааччылары союһун председателэ Иван Мигалкин, республика культураҕа, духуобунай сайдыыга  министрин солбуйааччы Владислав Левочкин, суруйааччы кыыһа Надежда Дмитриева, Томпо улууһун Арыы-Толоон нэһилиэгин делегацията уо.д.а. тыл этэн, ыллаан-туойан биллиилээх суруйааччыбыт төрөөбүтэ 100 сылынан сибээстээн, кини олоҕун, айар үлэтин туһунан истиҥник-иһирэхтик ахтан-санаан аастылар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Справка

 

(11.01.1915-16.08.1997)

 

Кини 1915 с. билиҥҥи Томпо оройуонун Байаҕантай нэһилиэгэр Хочо диэн сиргэ төрөөбүтэ. 1937 с. Кириэс-Халдьаайы 7 кылаастаах оскуолатын бүтэрбитэ. Ол кэнниттэн Дьокуускай куоракка педрабфакка (1936-1938), советскай партийнай оскуолаҕа (1946-1947) үөрэммитэ уонна Москваҕа М. Горькай аатынан Литературнай институкка үөрэнэн Үрдүкү литературнай кууруһу (1959-1961) бүтэрбитэ.

 

Араас кэмнэргэ Томпо оройуонун Сэбиэтигэр дьыалалары дьаһайааччынан, «Кыым» хаһыакка литературнай үлэһитинэн, ССКП Бүлүүтээҕи райкомугар пропагандиһынан, Саха сиринээҕи кинигэ издательствотыгар редакторынан, «Эдэр коммунист» хаһыакка отдел сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

 

Бастакы «Колхознай тутуу кыыһа» диэн кэпсээнэ 1938 с. «Эдэр бассабыык» хаһыакка тахсыбыта, «Айан» диэн кэпсээнэ 1942 с. «Хотугу сулуска» бэчээттэммитэ. Сэрии кэнниттэн суруйааччы айымньылаахтык үлэлээн кэпсээннэрин хомуурунньуга «Хопто» (1950), «Кыһыл балык» (1956), «Көҥүл сардаҥата» (1958). сэһэннэрин хомуурунньуктара «Киэн аартыкка» (1976), «Сүрэх кыыма» (1983), «Сэһэннэр» (1985) тахсыбыттара.

 

Кэлин Анастасия Саввична роман жанрыгар үлэлээбитэ уонна киэҥник биллибит «Кыыс хотун» (бастакы кинигэ 1970 с., иккис кинигэ 1973 с.), «Күөх дуолум барахсан» (1995) диэн романнары суруйбута. Суруйааччы уус-уран айымньылара 21 кинигэҕэ киирбиттэрэ. сорох айымньылара нууччалыы тылбаастаммыттара.

 

Маны таһынан суруйааччы кэпсээннэрэ, очеркалара уонна сэһэннэрэ кинигэлэргэ уонна литературнай сурунаалларга бэчээттэммиттэрэ. Кини нэһилиэнньэҕэ анаан араас общественнай-политическай. культура уонна олох-дьаһах боппуруостарын сырдатан элбэх ыстатыйалары суруйбута.

 

Кини уһуннук «Хомус» түмсүүнү салайан айар үлэнэн умсугуйбут дьоҥҥо сүбэ-ама биэрэн, үлэлииргэ үөрэтэн үгүс суруйааччыны литератураҕа сирдээн киллэрбитэ. Бу литературнай түмсүүгэ Вениамин Миронов, Альберт Бүлүүйүскэй, Василий Дедюкин, Варвара Потапова, Валентина Гаврильева уо. д. а. дьарыктаммыттара.

 

Анастасия Саввична элбэх сыллар устата Саха сирин Суруйааччыларын союһун иһинээҕи партийнай тэрилтэ бюротун чилиэнинэн үлэлээбитэ. Yrүc суруйааччылар «Ийэлээтэр ийэбит» диэн киниэхэ сүгүрүйэллэрэ.

 

Суруйааччы бары эйгэҕэ сыралаах үлэтэ сыаланан, РСФСР уонна Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитин аатын ылбыта, комсомол Киин кэмитиэтин «Комсомолга көхтөөх үлэтин пһин» анал бэлиэтинэн, РСФСР уонна Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бочуотунай грамотатынан, үгүс мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

 

2005 сыллаахха Саха Республикатын Президенэ ВА. Штыров Ыйааҕынан А.С. Сыромятникова аата Томпо оройуонун Байаҕантай нэһилиэгин Арыы Толоон толорута суох орто оскуолатыгар иҥэриллибитэ.

 

Саха дьахталларыттан биир бастакы суруйааччы, үгүс бэртээхэй айымньылар ааптардара Анастасия Саввична Сыромятникова төрөөбүт норуотун биир киэн туттуутунан буолар.