Бүлүү Баппаҕайыгар төрөөбүт, өркөн өйдөөх үгүс саха ыччатын иитэн таһаарбыт оскуоланы төрүттээччи, ССРС норуодунай учуутала Михаил Андреевич Алексеев туһунан икки томнаах кинигэ күн сирин көрдө. «Народный учитель Михаил Алексеев» диэн кинигэ кини үөрэнээччилэригэр эрэ буолбакка, киэҥ эйгэҕэ биһирэтэрэ саарбахтаммат.
Маҥнайгы кинигэҕэ Михаил Андреевич араас сылларга хаһыаттарга, сурунаалларга, кинигэлэргэ бэчэттэммит ыстатыйалара, үлэлэрэ киирбиттэр. Бэйэтин олоҕун туһунан матырыйаалыгар Михаил Алексеев Аҕа дойду Улуу сэриитин, ГУЛАГ ыар тыынын туһунан суруйбут. Ону таһынан оскуолаҕа үөрэтэр сылларын, учууталлар тустарынан ыстатыйалара бааллар. Улуу учуутал туһунан иккис кинигэҕэ саһарбыт хаартыскалар, биллиилээх дьону кытта суруйсуута, кини туһунан ахтыылар киирбиттэр.
«Народный учитель Михаил Алексеев» кинигэни сүрэхтээһиҥҥэ кинини кытта алтыспыт дьон, үөрэнээччилэрэ уонна сүгүрүйээччилэрэ кэлэн, учуутал олоҕун, үлэтин туһунан ахтан-санаан аастылар.
Ил Түмэн норуодунай дьокутаата, физико-математическай наука доктора Иван Шамаев кинигэ тахсарыгар улахан өҥөлөөх. Учууталын туһунан ыстатыйалары, матырыйааллары хомуйан, дьоҥҥо-сэргэҕэ кэрэхсэтэр кинигэ оҥорон таһаарбыт. Сүрэхтэниигэ учууталыгар истиҥ тыллары анаата уонна кинигэ туһунан санаатын эттэ: «Михаил Андреевич туйаҕын хатарааччы үөскүүрүгэр саарбахтыыбын. Биһиги үйэбитигэр кини курдук өй-санаа өттүнэн сайдыылаах, далааһыннаах толкуйдаах киһи кэлиэ дуо? Өссө 2012 сыллаахха Михаил Андреевич биир бастыҥ үөрэнээччитэ Антонина Ивановна Петрова көҕүлээһининэн «100-кэ диэри 5 хардыы» диэн хамсааһын тэрийэммит, үөрэнээччилэрэ кини үбүлүөйдээх даататыгар бэлэмнэмиппит. Кини олоҕун суолун көрдөрөр соруктаммыппыт. Мин санаабар, бу икки томнаах кинигэҕэ учууталбытын толору хоһуйбатыбыт. Өссө да кини туһунан өйдөбүллэр, санаалар элбэхтэр. Онон бу кинигэнэн эрэ муҥурданыа суохпут», -- диэтэ.
Исидор Барахов аатынан орто оскуоланы бүтэрээччи философскай наука доктора Виктор Михайлов Михаил Алексеев айылҕаттан айдарыылаах учууталын туһунан этэр. «Оттон айдарыы, дьоҕур искусство тэҥэ. Искусство суола үүт-үкчү хатыламматын курдук, Михаил Андреевич учуутал буолан ананан кэлбит дьылҕата хатыламмат. Кини биһиэхэ, саха норуотугар – биир, соҕотох», -- диэн эттэ.
Ил Түмэн бюджекка, үпкэ, нолуок уонна сыана бэлиитикэтигэр, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ, техническэй наука кандидата Юрий Николаев учууталын туһунан бу курдук бэлиэтээн эттэ: «Михаил Андреевич биһиэхэ кылаас салайааччыта этэ. Михаил Андреевич хас биирдии оҕоҕо истиҥ тылы булар улуу учуутал этэ. Оҕолору төбөлөрүттэн имэрийэ сылдьара. Аны учуутал эрэ буолбакка, оскуола, интэринээт туһугар ис сүрэҕиттэн кыһаллара, биһиги үчүгэйдик үөрэнэрбитигэр, олорорбутугар усулуобуйа оҥоро сатыыра. Туох эрэ кыһалҕа үөскээтэҕинэ, барытын кини быһаарбыт буолара. «Спордунан үлүһүйэн, үөрэххитигэр мөлтүөххүт» диирэ да буоллар, кыайан-хотон кэллэхпитинэ, ис-иһиттэн сырдаан туран үөрээччи. Хас биирдии үөрэнээччитигэр предметин эрэ үөрэтэринэн муҥурдаммата, киэҥ сайдыылаах оҕону иитэн таһаарарга дьулуһара. Онон ытыктабыллаах учууталбыт аатын үйэтитии үлэтэ салгыы да ыытыллыа диэн выпускниктар ааттарыттан этэбин».
Кинигэ сүрэхтэниитигэр Михаил Андреевич туһунан үгүс үтүө тыл этилиннэ. Сүүс сыллаах үбүлүөйгэ анаммыт тэрээһиннэргэ улуу учуутал аата сырдык уотунан сыдьаайыаҕа.
Сардаана КУЗЬМИНА
Опубликовано: 3 мая, 2017 - 21:05
Заметили ошибку в тексте? Выделите ее и нажмите Ctrl+Enter, чтобы сообщить об этом администратору.
Спасибо!
Спасибо!